Do drugiej połowy XX wieku wśród psychiatrów toczyły się spory na temat tego, czy depresja rzeczywiście występuje przed dorosłością, ponieważ uważali oni, że ze względu na brak dojrzałości emocjonalnej, depresja nie może występować w tak młodym wieku. Przeważało stanowisko, że depresja w okresie młodzieńczym jest naturalnym etapem rozwoju człowieka.
Depresję młodzieńczą cechują zaburzenia w obszarze emocji, nastroju i zachowań oraz zaburzenia w sferze poznawczej. Już pierwsze badania wykazały, że charakterystyczne dla niej jest również nasilenie tendencji ukierunkowywania agresji ku sobie.
Zaburzenia w sferze emocji najczęściej dotyczą nasilonego lęku przed przyszłością oraz agresji, z kolei nieprawidłowości w nastroju objawiają się jego obniżeniem o różnym stopniu intensywności i zabarwieniu emocjonalnym. Nieprawidłowości w sferze poznawczej widoczne są w funkcjonowaniu szkolnym. Dziecko ma trudności z koncentracją, zaczyna przeżywać coraz więcej niepowodzeń. Konsekwencją tych problemów jest obniżenie poczucia własnej wartości dziecka oraz przekonanie o własnej nieskuteczności. Dodatkowo w przebiegu depresji u dzieci i młodzieży mogą pojawić się takie objawy jak: zamknięcie w sobie, brak motywacji do działania, a także myśli samobójcze.
Źródło: www.pixabay.com
Objawy chorobowe zależą przede wszystkim od wieku dziecka. U nastolatków obserwuje się najczęściej zaburzenia zachowania, a u młodszych dzieci – objawy somatyczne. U młodszych dzieci diagnoza jest dużo trudniejsza, ponieważ nie potrafią powiedzieć co im dolega. Depresja u nich często przebiega nietypowo. Mogą cofać się w rozwoju, przestać mówić, moczyć się. Pojawiają się też objawy, które przypominają inne choroby, nawet zwykłe przeziębienie, takie jak : bóle głowy i brzucha, duszności, biegunki. Pamiętajmy, że jeżeli dziecko nie może normalnie funkcjonować w domu i w szkole, ponieważ doświadcza powyższych objawów dłużej niż przez dwa tygodnie, należy niezwłocznie udać się z nim po fachową pomoc.
W Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 depresja ujęta jest jako epizod depresyjny -F32 oraz zaburzenia depresyjne nawracające -F33.
W typowych łagodnych, umiarkowanych lub ciężkich epizodach depresyjnych pacjent cierpi z powodu obniżenia nastroju, ubytku energii, zmniejszenia aktywności. Zmniejszone jest odczuwanie przyjemności, zakres zainteresowań i koncentracja są obniżone, często pojawia się znaczne zmęczenie, nawet po małym wysiłku. Sen jest zwykle zaburzony, apetyt obniżony. Samoocena i pewność siebie są niemal zawsze zmniejszone, nawet w łagodnych stanach depresyjnych pojawiają się idee winy oraz małej wartości. Obniżenie nastroju nie ulega większym zmianom w kolejnych dniach, jest niezależne od bieżących wydarzeń, mogą mu towarzyszyć tzw. objawy somatyczne: utrata zainteresowania przyjemnością i obniżenie zdolności do jej przeżywania, wcześnie budzenie się (kilka godzin wcześniej niż zwykle), narastanie depresji w godzinach porannych, wyraźne zahamowanie psychoruchowe, pobudzenie ruchowe, utrata apetytu, ubytek masy ciała i utrata libido. W zależności od liczby i nasilenia objawów epizod depresyjny można określić jako łagodny, umiarkowany lub ciężki.
- Epizod depresyjny łagodny (ICD-10, F32.0) – zazwyczaj występują dwa lub trzy z wymienionych objawów. Pacjent jest z tego powodu zaniepokojony i zwykle jest w stanie podołać większości obowiązków.
- Epizod depresyjny umiarkowany (IDC-10, F32.1) – zazwyczaj występują cztery lub więcej z wymienionych objawów, a pacjent może mieć trudności z wykonywaniem codziennych obowiązków.
- Epizod depresji ciężki, bez objawów psychotycznych (ICD-10, F32.2) – epizod depresji, w którym kilka z wyżej wymienionych objawów osiąga znaczne nasilenie i jest źródłem przygnębienia; typowa jest utrata własnej wartości, niska samoocena i poczucie winy. Często pojawiają się myśli i próby samobójcze, zazwyczaj występuje też szereg objawów somatycznych.
- Depresja z podnieceniem
- Depresja duża
- Depresja witalna
- Epizod depresji ciężki, z objawami psychotycznymi (ICD-10, F32.3) – epizod depresji z omamami, urojeniami, zahamowaniem psychoruchowym lub osłupieniem, uniemożliwiającym wykonywanie podstawowych codziennych czynności; stan ten może zagrażać życiu w związku z ryzykiem samobójstwa, odwodnieniem lub głodowaniem. Treść omamów i urojeń może, ale nie musi być zgodna z obniżonym nastrojem.
Pojedynczy epizod:
- Dużej depresji z objawami psychotycznymi
- Psychozy depresyjnej psychogennej
- Depresji psychotycznej
- Psychozy depresyjnej reaktywnej
- Inne epizody depresyjne (ICD-10, F32.8) – depresja atypowa, pojedyncze epizody depresji maskowanej BNO
- Epizod depresyjny nieokreślony (ICD-10, F 32.9) – depresja BNO, zaburzenia depresyjne BNO.
Zaburzenia depresyjne nawracające cechują się powtarzającymi się epizodami depresji, opisanej jako epizod depresyjny (F32), bez jakichkolwiek niezależnych epizodów wzmożonego nastroju zwiększonej energii (mania) w przeszłości. Bezpośrednio po epizodzie depresyjnym mogą jednak wystąpić krótkotrwałe stany podwyższenia nastroju i zwiększonej aktywności (hipomania), niekiedy związane ze stosowaniem leczenia depresyjnego. Cięższe postacie nawracających zaburzeń depresyjnych (F32.2, F33.3) wykazują wiele cech wspólnych z wcześniejszymi koncepcjami diagnostycznymi, takimi jak: depresja w przebiegu psychozy maniakalno-depresyjnej, melancholia, depresja witalna i depresja endogenna. Pierwszy epizod może wystąpić w każdym wieku, począwszy od dzieciństwa aż do wieku podeszłego. Początek bywa ostry lub powolny, czas trwania od kilku tygodni do wielu miesięcy. Ryzyko pojawienia się epizodu maniakalnego u chorych z nawracającymi zaburzeniami depresyjnymi nigdy całkowicie nie znika, niezależnie od liczny przebytych epizodów depresyjnych. Wyróżnia się: epizod depresyjny łagodny (F33.0), epizod depresyjny umiarkowany (F33.1), epizod depresji ciężkiej bez objawów psychotycznych (F33.2), epizod depresji ciężkiej z objawami psychotycznymi (F33.3), stan remisji (F33.4), inne nawracające zaburzenia depresyjne (F33.8), nawracające zaburzenia depresyjne nieokreślone (F33.9).
Depresja, jako choroba, sama nie zniknie. Leczenie depresji to długa droga, a poradzić z nią sobie można dzięki trafnej diagnozie, którą musi postawić lekarz oraz odpowiednio dobranej terapii zarówno tej farmakologicznej, jak i psychoterapii. Nie należy się tego bać. Współczesne leki na depresję nie powodują na ogół skutków ubocznych i nie są uzależniające. Przy wsparciu bliskich i przyjaciół łatwiej pokonać tę chorobę.