Informacje o programie
Głównym celem programu jest: uzyskanie lub utrzymanie wysokiego poziomu wiedzy z zakresu profilaktyki osteoporozy oraz zapobiegania złamaniom osteoporotycznym, obejmującej zagadnienia teoretyczne i praktyczne wśród 70% uczestników programu korzystających z edukacji zdrowotnej.
Świadczenia zaplanowane w programie
Program zakłada przeprowadzenie następujących interwencji:
- szkolenia dla personelu medycznego;
- działania informacyjno-edukacyjne dla osób z populacji ogólnej osób dorosłych;
- oszacowanie 10-letniego ryzyka złamania kości metodą FRAX, badanie densytometryczne oraz konsultacja lekarska dla osób z populacji:
-
- kobiet, które ukończyły 65 lat lub są w wieku 40-64 lata i spełniają co najmniej jedno kryterium medyczne;
- mężczyzn, którzy ukończyli 75 lat.
Kto może uczestniczyć w programie
Każda osoba, chcąca skorzystać z bezpłatnych badań w kierunku osteoporozy, powinna spełnić następujące kryteria formalne i medyczne.
Kryteria formalne:
1) Osoba aplikująca do programu, w dniu zgłoszenia, musi:
-
- w przypadku kobiet: mieć ukończone 65 lat lub być w wieku 40-64 lata i spełniać dodatkowo co najmniej jedno kryterium medyczne;
- w przypadku mężczyzn: mieć ukończone 75 lat.
2) Osoba aplikująca do programu, w dniu zgłoszenia musi:
-
- mieszkać na terenie województwa mazowieckiego (tj. musi być osobą fizyczną mieszkającą na terenie województwa mazowieckiego w rozumieniu Kodeksu cywilnego);
- udzielić świadomej zgody na udział w programie;
- złożyć pisemne oświadczenie, że nie jest obecnie uczestnikiem innego programu o podobnym charakterze finansowanym ze środków publicznych i nie uczestniczyła w tego typu programie w ciągu ostatnich 24 miesięcy;
- złożyć pisemne oświadczenie, że w ciągu ostatnich 24 miesięcy nie miała przeprowadzonego badania densytometrycznego.
Kryterium medyczne, weryfikowane podczas kwalifikacji do programu - dla kobiet aplikujących do programu w wieku 40-65 lat powinien być oprócz formalnych wymogów stwierdzony co najmniej jeden z poniższych czynników ryzyka:
- zaburzenia hormonalne (nadczynność przytarczyc, nadczynność kory nadnerczy, nadczynność tarczycy, akromegalia, cukrzyca typu 1, endometrioza, hiperprolaktynemia, hipogonadyzm (pierwotny i wtórny), wydzielanie peptydu podobnego do parathormonu (PTHrP) przez nowotwór, choroba Addisona);
- choroby układu pokarmowego (zaburzenia trawienia lub wchłaniania (głównie celiakia), stan po resekcji żołądka lub jelit, stan po operacjach bariatrycznych, choroby zapalne jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego), przewlekłe choroby wątroby z cholestazą (zwłaszcza pierwotna marskość żółciowa u kobiet lub bez, żywienie pozajelitowe);
- choroby nerek (nefropatie z ucieczką wapnia i fosforu, zespół nerczycowy, przewlekła choroba nerek, zwłaszcza w okresie leczenia nerkozastępczego);
- choroby reumatyczne (reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, łuszczycowe zapalenie stawów);
- choroby układu oddechowego (przewlekła obturacyjna choroba płuc, mukowiscydoza);
- choroby szpiku i krwi (szpiczak plazmocytowy, białaczka szpikowa, chłoniaki, hemofila, mastocytoza układowa, niedokrwistość sierpowatokrwinkowa, talasemie, sarkoidoza);
- hiperwitaminoza A;
- stan po przeszczepieniu narządu (nerki, płuc, serca, komórek krwiotwórczych, wątroby) – głównie wpływ leków;
- zażywane leki – GKS, hormony tarczycy w dużych dawkach, leki przeciwpadaczkowe (fenobarbital, fenytoina, karbamazepina), heparyna (zwłaszcza niefrakcjonowana), antagoniści witaminy K, cyklosporyna, leki immunosupresyjne w dużych dawkach i inne antymetabolity, żywice wiążące kwasy żółciowe (np. cholestyramina), analogi gonadoliberyny, pochodne tiazolidynodionu (pioglitazon), tamoksifen (u kobiet przed menopauzą), inhibitory aromatazy, inhibitory pompy protonowej, leki przeciwretrowirusowe;
- unieruchomienie;
- przebyte złamania;
- sarkopenia (zmniejszenie masy, siły i sprawności mięśni szkieletowych związane z procesem starzenia się lub współistniejącymi chorobami).
Wartość podpisanych umów wynosi: 1 498 768,94 zł.
Rekomendacja Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji
W dniu 30 listopada 2020 roku opublikowana została Rekomendacja nr 9/2020 Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji w sprawie zalecanych technologii medycznych, działań przeprowadzanych w ramach programów polityki zdrowotnej oraz warunków realizacji tych programów, dotyczących wykrywania osteoporozy. Treść Programu została dostosowana do brzmienia wydanej rekomendacji.
Osteoporoza jako choroba cywilizacyjna
Osteoporoza to uogólniona choroba układu kostnego związana z niską masą kostną, połączona z zaburzeniem architektury i jakości tkanki kostnej, która przyczynia się do zwiększonej podatności na złamania. Jej podstawowymi elementami patogenetycznymi są ubytek masy kostnej oraz uszkodzenie mikroarchitektury kości. Wyróżnia się dwie grupy osteoporozy: osteoporozę pierwotną i osteoporozę wtórną. Osteoporoza pierwotna jest naturalnym następstwem procesu starzenia się kości, osteoporoza wtórna jest następstwem występujących chorób współistniejących.1
Postać pierwotna osteoporozy dzieli się na:
- idiopatyczną (młodzieńczą), charakteryzującą się występowaniem zaburzeń wzrostu szkieletu o nieustalonej etiologii,
- postać inwolucyjną związaną z nieprawidłowym procesem metabolicznym kości. Wyróżnia się:
- osteoporozę inwolucyjną typu I (pomenopauzalną), która występuje u kobiet w wieku 50-60 lat. Jest ona konsekwencją utraty tkanki kostnej spowodowanej ustaniem funkcjonowania endokrynnych gruczołów jajnikowych. Działanie estrogenów na tkankę kostną polegające na stymulowaniu osteogenezy oraz hamowaniu procesu resorpcji kości zostaje wstrzymane. W jej przebiegu najczęściej dochodzi do złamań trzonów kręgowych oraz bliższej części kości promieniowej;
- osteoporozę inwolucyjną typu II (starczą) dotykającą kobiety oraz mężczyzn po 75 roku życia. Przyczyną powstającego procesu chorobowego jest zmniejszona aktywność komórek kościotwórczych osteoblastów oraz witaminy D3. W jej przebiegu dochodzi do złamań bliższej części udowej i trzonów kręgów.2
Osteoporoza jest problemem zdrowotnym, który na świecie dotyka 22,1% kobiet oraz 6,1% mężczyzn powyżej 50 roku życia. Liczba osób chorych na osteoporozę w Polsce w latach 2012-2018 systematycznie wzrasta. W 2012 roku liczba ta wynosiła 1,92 mln natomiast w 2018 roku 2,12 mln. Większość z tej grupy stanowiły kobiety. Od 2012 do 2018 roku liczba chorych kobiet wzrosła o 9,7% (od 1,57 mln do 1,72 mln), liczba chorych mężczyzn wzrosła o 11,9% (z 0,36 mln do 0,40 mln).3 Z danych pochodzących z „Map potrzeb zdrowotnych w zakresie chorób układu kostno-mięśniowego dla województwa mazowieckiego” wynika, że w latach 2013-2015 w województwie mazowieckim stwierdzono 265 zgonów z powodu chorób układu kostno-mięśniowego. 65,2% liczby zgonów dotyczyło osób w wieku 65 lat i starszych, natomiast 27% stanowili mężczyźni. Była to największa liczba zgonów spośród wszystkich województw.4 Najgroźniejszymi konsekwencjami osteoporozy są złamania osteoporotyczne. Jako najczęstsze złamania osteoporotyczne uważa się złamania: bliższego końca kości udowej, kręgosłupa, kości promieniowej, bliższego końca kości ramiennej.
Wczesna profilaktyka i leczenie osteoporozy, które są ze sobą nierozerwalne z punktu widzenia medycznego, prowadzi do zmniejszenia ryzyka pierwszego i kolejnych złamań niskoenergetycznych kości, a za tym zdecydowanie poprawia to jakość życia, wpływa na jego wydłużenie i zapobiega wczesnemu zgonowi z powodu wtórnych trudno leczących się powikłań związanych ze złamaniami. Skutki następstw osteoporozy wyłączają osoby pracujące i nie pracujące z aktywności zawodowej, społecznej i rodzinnej.
Lista realizatorów:
więcej informacji wkrótce
1 Rabijewski M., Czynniki ryzyka osteoporozy, ze szczególnym uwzględnieniem prawidłowego rozwoju i metabolizmu tkanki kostnej, Forum Zakażeń 2017;8(5):383–388
2 Janiszewska M, Kulik T, Dziedzic M, Żołnierczuk-Kieliszek D, 12. Barańska A, Osteoporoza jako problem społeczny – patogeneza, objawy i czynniki ryzyka osteoporozy pomenopauzalnej Probl Hig Epidemiol 2015, 96(1), s. 107-110. Źródło: http://phie.pl/pdf/phe-2015/phe-2015-1-106.pdf
3 Raport „NFZ o zdrowiu – osteoporoza” listopad 2019 r., źródło: https://zdrowedane.nfz.gov.pl/course/view.php?id=47
4 Źródło: http://mpz.mz.gov.pl/mapa/mapy/woj-mazowieckie/#